Ik ben een stevige aanhanger van Prof. Viktor E. Frankl die de logotherapie tot leven blies en dr. Nagy die de grondlegger was van de systeem- en contextuele therapie. Beiden zijn mijn grootste inspiratie, die mijn kijk op het leven beïnvloeden. Vanuit die kijk, tracht ik steeds met open blik naar iedereen, elke situatie te kijken en hoe ze betekenis kunnen vinden in de dingen die hen overkomt. Alles in perspectief kunnen plaatsen, naar het existentiële kunnen kijken en je bestaansreden kunnen vinden, het doel om aan je toekomst te werken, geeft zin en betekenis aan je leven. Wat wil je niet meer, anders, meer, terugvinden in je verdere leven?
Logos, de betekenis in de toekomst zit automatisch in de oplossingerichte therapie en ook het systemische zit erin verweven. Zo zie je; dat de jongere therapeutische vormen soms voortvloeien uit andere invloeden. Logotherapie richt zich op de toekomst net als oplossingerichte therapie, dat wil zeggen: op de taken en de zinvolle doelstellingen die cliënten/ patiënten in hun toekomst zal moeten verwezenlijken. Vicieuze cirkels worden doorbroken en er komt een ander terugkoppelingssysteem, door de persoon constant te confronteren en te heroriënteren op de zin van zijn leven. Het richt zich op de betekenis van het menselijke bestaan en op het streven van de mens naar een dergelijke betekenis.
De zin van het leven is de primaire motivatiekracht waarover de mens beschikt en kan ook ingezet worden bij therapieresistente depressie. Hierin verschilt logotherapie van de psychoanalyse: wil-tot-betekenis versus Freud: wil-tot lust en Adler’s theorie: wil-tot-macht. De mens is soms zelfs bereidt tot sterven voor zijn idealen of om te vechten voor iets wat betekenisvol voor hem is: bv. Kankerpatiënten die therapieën ondergaan om hun kinderen te zien opgroeien, ouders die zich inzetten voor hun kinderen, betekenis(vol) dus. Het is de confrontatie met het bestaan, hoe men nu leeft en ermee omgaat, kijkt en handelt met de dingen die hen overkomen. De betekenis van ons leven wordt gaandeweg in onze persoonlijke groei en ontwikkeling ontdekt.
Je waarden drijven je, als je de absolute vrijheid krijgt en hebt om je eigen waarden te mogen ontdekken en na te streven. En wanneer je opgelegde waarden in alle vrijheid mag verwerpen, dan heb je logos gegeven aan je eigen waarden, zin aan het bestaan. Iedereen heeft immers waarden nodig om in het leven te staan en naar je eigen waarden en normen te leven.Niemand wordt nooit gedreven tot moreel gedrag: je bepaalt bij elke gelegenheid, zelf, steeds opnieuw je eigen morele waarden en of je iets doet of instemt met iets. Als iemand zich alleen zo gedraagt ter wille van een goed geweten, zou dat duiden op grootste schijnheiligheid en zou je niet langer een werkelijk moreel verantwoord persoon zijn volgens Prof. dr. Frankl.
Een goed geweten is het beste hoofdkussen, maar hoogstaand moreel gedrag is niet meer dan een slaapmiddel. Concreet wil dit zeggen: iemand die gelovig is en zich anders voordoet en dingen gaat doen, buiten het gezichtsveld en hier niet straight forward over is, of dingen niet doet, omdat de religie het voorschrijft terwijl de wens er wel toe is, of het gedrag van anderen afkeurt maar eigenlijk jaloers erop is en zelf niet de eigen betekenis (logos) ontdekt en nastreeft: is schijnheilig. De wil van het bestaan:
Met betrekking tot het bestaan zelf, dat wil zeggen de specifieke menselijke wijze van het bestaan;
De betekenis of de zin van het leven;
Het streven naar een concrete betekenis in het individuele bestaan, de wil- tot- betekenis.
De bezorgdheid van een mens, zijn wanhoop zelfs over de zinloosheid van zijn leven is een spirituele nood, maar geen geestesziekte, het is de counselor zijn taak, om de existentiële groei en ontwikkelingscrisis naar boven te laten komen. Logotherapie helpt de zin van het leven te ontdekken. Tot de logos van het leven van de cliënt/patiënt naar boven komt is dit een psychoanalytisch proces.
Nietsche zei: "Hij, die een reden heeft, kan vrijwel alle levensomstandigheden dragen”. Deze regel geldt voor alle therapeutische strekkingen.
Frankl zei: “Een mens kan alles afgenomen worden, behalve één ding: de laatste - van de menselijke vrijheden- de keuze van de persoonlijke houding ten opzichte van een reeks omstandigheden, het vermogen om over zijn eigen pad te beslissen.
Geestelijke gezondheid is gebaseerd op een zekere spanning tussen dat wat men reeds heeft bereikt en hetgeen men nog moet voltooien, of de kloof tussen hetgeen men is en hetgeen men moet worden of nog moet ontdekken. Deze spanning is inherent en maakt ons menselijk en dus onmisbaar voor het geestelijk welzijn, door onszelf uit te dagen tot het vervullen van elke potentiële levensbetekenis.
Homeostase of evenwicht en de nood eraan kan een misvatting/ fout zijn, omdat dit spanningsloos is en zo niet strijd om een waardevol doel te bereiken, de stimulans om een potentiële betekenis, doelstelling te bereiken ontbreekt op deze wijze. Zelfs personen die een mentale kwetsbaarheid hebben, hebben hier een zekere nood aan, aan de confrontatie met logos, door middel van heroriëntatie.
De mens moet telkens opnieuw zijn keuze bepalen. Iedere therapie moet, hoe beperkt ook, logotherapie zijn. Iedere levenssituatie is voor de mens een uitdaging en hem voor een probleem stelt, dat hij dient op te lossen, zo kan je de vraag naar de betekenis als het ware omdraaien. Zo kan je stellen dat de mens niet moet vragen naar de zin van het leven, maar erkennen dat hij diegene is die wordt ondervraagd naar de zin van het leven.
Conclusie: ieder mens moet worden ondervraagd en kan zich slechts verantwoorden tegenover het leven, door zijn eigen leven te verantwoorden.
De essentie van het leven:
“Leeft, alsof u reeds voor de 2 de maal leeft en alsof u op het punt staat dezelfde fout te begaan, die u de eerste maal heeft begaan! Zo krijg je een groter verantwoordelijkheidsgevoel: je wordt uitgenodigd je voor te stellen dat het leven reeds verleden tijd is en vervolgens, dat het verleden alsnog verbetert kan worden. Deze confrontatie met de eindigheid van het leven en de onherroepelijkheid van zijn beslissingen omtrent zichzelf en het leven, prikkelt en stimuleert de mens. Deze confrontatie maakt bewustwording los bij de cliënt/patiënt en maakt bewustwording wakker van de eigen verantwoordelijkheid, daarom ook moet zij de keuze laten waarvoor, tgv wie en wat, hij zich verantwoordelijk acht.
Een logotherapeut zal in sessies dus ook minder geneigd zijn waardebepalingen voor te houden, want hij zal de patiënt/ cliënt nooit toestaan de verantwoordelijkheid van zijn beslissingen af te schuiven op zijn therapeut/counselor. Het is dus de taak van cliënt/ patiënt te beslissen of hij zijn levenstaak vertaalt in termen van verantwoordelijkheid tgv de maatschappij of tgv zijn eigen geweten. De meesten beschouwen zich verantwoordelijk tgv God, zij interpreteren hun eigen niet uitsluitend in termen van een opgelegde levenstaak, maar houden rekening met hem die, die taak heeft opgelegd. Logotherapie predikt noch beleert. De logotherapeut tracht het gezichtsveld van zijn patiënt/ cliënt te verruimen, bewustwording te stimuleren van het geheel van betekenissen en waarden.
Hoe kan je levensbetekenis ontdekken:
- door het stellen van een daad (prestatie, succes);
- door een bepaalde waarde te ondergaan (de zin van het leven te ontdekken, ervaren, ondergaan van iets(natuur/cultuur) of iemand (de duurzame liefde));
- door te lijden.
De betekenis van liefde
Alleen door liefde kan de mens doordringen tot de kern van zijn bestaan, dit verlies ervaren is een groot verlies, en kan rouw bewerkstelligen. Liefde is een primair verschijnsel net als seksualiteit. Seksualiteit is verheven, gerechtvaardigd, zodra en zolang zij een uiting van liefde is, de liefde wordt niet beschouwd als een nevenverschijnsel van de seksualiteit in logotherapie. Het is een expressiemogelijkheid van de aller intiemste verbondenheid, die men liefde noemt.
De betekenis van het lijden
Wanneer je wordt geconfronteerd met een onvermijdelijke situatie, onafwendbaar, zoals bv iemand die kanker heeft: dan wordt hem (de persoon of /en de naaste omgeving) de laatste kans gegeven/ geboden om de hoogste waarde te verwezenlijken, de diepste zin te vervullen. Want onze houding tov het lijden, de wijze waarop wij lijden dragen is het allerbelangrijkste om verder te kunnen gaan.
Volgende situatie doet mij aan iemand nabij denken.
Een man is depressief na het overlijden van zijn vrouw. Welnu, ik besloot geen opbeurende woorden te gebruiken, of te zeggen. Wel confronteerde ik hem: “ Wat zou er zijn gebeurd als u eerst was gestorven en uw echtgenote had moeten overleven”? “ Oh, dat zou een ramp geweest zijn, voor haar, antwoordde hij. “ Wat zou zij hebben geleden! Waarop ik zei: “Ziet u, dat lijden is haar bespaard gebleven. U heeft haar dit lijden bespaard, maar nu wordt u de rekening gepresenteerd, want nu treur en rouw je om haar”.
Zijn houding tgv zijn onverbiddelijk lot, het lijden wijzigde op dat moment, en zo kon hij de mooie herinneringen koesteren en plaatsen. De zin van het lijden werd begrepen. De zin van het leven begrijpen en zien, is de belangrijkste doelstelling van logotherapie en zou in elke therapievorm in moeten zitten.
Comments